Tajniki prawidłowej segregacji – odpady niebezpieczne

Selektywna zbiórka odpadów, mimo iż z pozoru wydaje się prosta, kryje w sobie przynajmniej kilka skomplikowanych tematów. Doskonale o tym wiemy i nie boimy się podejmować tych bardziej zawiłych aspektów segregacji. Zachęcamy do zapoznania sięze wskazówkami dotyczącymi „palącego” i „wybuchowego” problemu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych.

Niebezpieczny typ

Bez wątpienia odpady niebezpieczne, choć zazwyczaj występują w naszych gospodarstwach domowych w mniejszej ilości niż pozostałe frakcje, zasługują na szczególną uwagę. Sama już nazwa jednoznacznie wskazuje, że powinny wzbudzać w nas większą czujność. Jednak co właściwie powoduje, że niektóre odpady zaliczamy do niebezpiecznych?

Najprościej odpady niebezpieczne można zdefiniować jako takie, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska (definicja GUS)1.

Definicja ustawowa mówi, że odpady niebezpieczne to takie, które wykazują co najmniej jedną spośród właściwości niebezpiecznych. Lista właściwości niebezpiecznych jest długa i obejmuje 16 różnych cech (patrz ramka obok).

Zapoznanie się z zestawieniem szkód, jakie odpady niebezpieczne mogą wywołać w życiu człowieka i funkcjonowaniu całego ekosystemu powinno szybko uświadomić nawet największym niedowiarkom, że temat prawidłowego postępowania z tego typu produktami jest szczególnie ważny. O potrzebie ciągłej wzajemnej edukacji w tym zakresie najlepiej świadczy bardzo mała ilość zbieranych selektywnie odpadów szczególnie szkodliwych dla środowiska.

Skala problemu segregacji odpadów niebezpiecznych

Prawdą jest, że większość odpadów niebezpiecznych powstaje w zakładach przemysłowych. Ich główni wytwórcy to m.in.: huty żelaza, ołowiu, cynku i miedzi oraz przemysł chemiczny i naftowy. Jednak w przypadku fabryk stosunkowo łatwe jest zebranie odpadów niebezpiecznych i ich późniejsza utylizacja. Zupełnie inaczej wygląda kwestia selektywnej zbiórki komunalnych odpadów niebezpiecznych. Niezdatne do użycia wyroby, mogące zagrozić ludziom i środowisku, znajdujące się w naszych domach nagminnie mieszane są ze zwykłymi śmieciami. Wynika to z braku wiedzy o zagrożeniu bądź też z obawy przed trudnościami związanymi z pozbywaniem się odpadów tego typu. Mimo że właściwe postępowanie z odpadami niebezpiecznymi powinno być oczywistym priorytetem każdego człowieka (ze względu na prawdopodobieństwo wystąpienia realnych zagrożeń w przypadku zaniechań), problem ten jest wciąż powszechnie bagatelizowany. Świadczą o tym oficjalne dane dotyczące masy zebranych selektywnie odpadów niebezpiecznych w 2012 roku. GUS podaje, że w roku tym około 38 milionów Polaków zebrało 1000 ton odpadów niebezpiecznych. Ta liczba może do nas nie przemawiać, jednak po prostym przeliczeniu rachunek matematyczny jest nieubłagany – statystyczny Polak zebrał selektywnie w 2012 roku około 26 gram odpadów niebezpiecznych (czyli mniej więcej jedną małą baterię AA). Tylko z pozoru lepiej wyglądało wysegregowanie i skompletowanie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (również zaliczanego do odpadów niebezpiecznych, ale wyodrębnionego w statystykach GUS). W tym przypadku w 2012 roku zebrano nieco ponad pół kilograma (0,579 kg) wysłużonych urządzeń na osobę. Osiągnięcie takiego wyniku jest adekwatne do sytuacji, w której czteroosobowa polska rodzina wymienia lodówkę co 25 lat, w tym czasie nie zużywając żadnych innych sprzętów elektronicznych i elektrycznych… Zapewne dużym problemem pozostaje właściwa identyfikacja odpadów niebezpiecznych. W rozpoznaniu przypuszczalnie groźnych odpadów powinny pomóc nasze wskazówki.

Przykłady odpadów niebezpiecznych

Szkodliwe odpady występujące w codziennym funkcjonowaniu gospodarstwa można podzielić na kilka podstawowych grup:

• Leki i odpady medyczne (więcej w ramce na sąsiedniej stronie);
• ZSEiE, czyli zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, popularnie nazywany elektrośmieciami – nieużywane, przestarzałe lub zepsute pralki, lodówki, komputery, telewizory, sprzęt audio, żelazka, telefony, wiertarki i inne podobne sprzęty, w tym również zabawki wyposażone w elektronikę;
• Świetlówki i żarówki energooszczędne;
• Odpady zawierające rtęć (termometry, lampy) – w ich przypadku najważniejsze jest niedopuszczenie do rozbicia i ulatniania się rtęci;
• Wszystkie typy baterii i akumulatorów (również samochodowych);
• Spraye, również puste opakowania po aerozolach – w tym przypadku trudno podać uniwersalne rozwiązanie. Niektóre przedsiębiorstwa zbierające odpady zalecają, aby opakowania po sprayach wyrzucać do pojemników na odpady surowcowe/metale (jeśli widnieje na nich informacja, że zostały wykonane z aluminium, a jednocześnie nie ma piktogramów którymi oznaczane są substancje niebezpieczne) lub do koszy na zmieszane odpady komunalne. W razie wątpliwości, najlepiej rozwiać je poprzez bezpośredni kontakt z firmą odbierającą odpady w naszej gminie;
• Oleje smarowe;
• Farby, kleje, lakiery i rozpuszczalniki;
• Środki ochrony roślin, środki do oprysku i nawozy;
• Środki czyszczące, takie jak chlor, amoniak i silne detergenty, środki do konserwacji drewna i opakowania po nich.

Jak postępować z odpadami niebezpiecznymi?

Właściwe postępowanie z odpadami niebezpiecznymi nie wymaga od nas dużego trudu. Jedyny wysiłek, jakim musimy się wykazać, żeby uniknąć wszystkich przykrych konsekwencji związanych z opisywanymi skażeniami środowiska, to właściwe rozpoznanie potencjalnie groźnych śmieci produkowanych w naszych domach i ich selektywna zbiórka. Ważne jest, żeby nie mieszać różnych typów odpadów niebezpiecznych i przechowywać je w miejscach suchych, w miarę możliwości nieoświetlonych i niedostępnych dla dzieci. Szkodliwe odpady możemy następnie oddać do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (w skrócie nazywanych PSZOK-ami) lub mobilnych punktów zbiórki odpadów niebezpiecznych, funkcjonujących w niektórych gminach. Inne miejsca, które przyjmują wybrane grupy odpadów niebezpiecznych to: apteki, sklepy i hurtownie RTV i AGD, instytucje publiczne (szkoły, urzędy gmin i inne), różnego rodzaju sklepy, gdzie wystawiane są pojemniki np. na baterie, sklepy sprzedające środki ochrony roślin czy warsztaty samochodowe przyjmujące zużyte akumulatory. Informacje, w jakich miejscach przyjmowane są odpady niebezpieczne powinniśmy znaleźć w Internecie na stronie gminy lub przedsiębiorstwa odbierającego od nas „zwykłe” odpady lub bezpośrednio kontaktując się z tymi instytucjami.

Źródła:
1) www.stat.gov.pl
2) www.zgzm.pl
3) www.natemat.pl
4) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2012 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin.
5) Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, (Dz.U. 2013 poz. 21).

Artykuł na zlecenie Eko Cykl Organizacja Odzysku Opakowań S.A. w ramach publicznych kampanii edukacyjnych.

Pełną wersję artykułu znajdziesz w czasopiśmie „SeniorLO 50+”02(04)/2015